Akkoord over langere en beter betaalde seizoensarbeid, maar onzekerheid bij boeren

De sociale partners zijn akkoord om het aantal werkdagen voor seizoensarbeiders op te trekken van 65 naar 100 en de verloning fors te verbeteren. Maar de onderhandelingen daarover binnen de federale regering slepen aan. Bij fruit- en groentetelers groeit de onzekerheid.

De oogst van appels, peren en tomaten: het gebeurt in ons land vooral door buitenlandse seizoensarbeiders. Die seizoensarbeid mag per werknemer maximaal 65 dagen per jaar duren, maar al jaren vragen fruit- en groentetelers om soepelere regels. Telkens nieuwe arbeiders opleiden kost immers veel tijd. Bovendien kunnen zowel de werkgever als de werknemer tijdens de periode van seizoensarbeid genieten van een gunstige RSZ-regeling.

Het was uiteindelijk de coronacrisis die schot in de zaak bracht. In maart 2020, te midden van de eerste lockdown, zette de toenmalige federale regering het licht op groen voor een tijdelijke uitbreiding van de seizoensarbeid. Daardoor kregen buitenlandse arbeiders de garantie dat ze hier langer konden blijven en werd tegelijk het aantal reisbewegingen teruggedrongen. In de tuinbouw steeg het maximum aantal werkdagen van 65 naar 130, in de fruitteelt van 65 naar 100 dagen. Een jaar later, in 2021, werd de regeling voor alle sectoren op 100 dagen gezet. Een uitzondering die ook in 2022 doorliep.

20 miljoen per jaar

In 2023 kwam die tegemoetkoming ten einde, maar in de tussentijd zaten de sociale partners niet stil. Op 22 december vorig jaar bereikten de vakbonden en werkgevers een akkoord: het maximum aantal werkdagen wordt structureel verhoogd van 65 naar 100 en tegelijk wordt het loon van de seizoensarbeiders fors opgetrokken, tot het niveau van de laagste categorie van reguliere arbeid.

Belangrijk detail: het akkoord van de sociale partners vraagt wel dat de overheid bijspringt in die hogere lonen. "De loonkost is door de indexering al met meer dan 10 procent toegenomen", zegt Chris Botterman, hoofd Sociale Zaken bij de Boerenbond. "Daar zou nu nog eens een stijging van 10 tot 15 procent bijkomen." Om dat te compenseren zou er een vrijstelling komen voor de doorstorting van de bedrijfsvoorheffing en een regeling voor de sociale zekerheid. Volgens berekeningen van de Boerenbond kost dat de overheid een kleine 20 miljoen per jaar.

De tijd dringt

Het is nu aan de federale regering om dat akkoord in wetten om te zetten. En daar knelt het schoentje. Afgelopen maandag nog was er een vergadering tussen de verschillende kabinetten. Ministers Frank Vandenbroucke (Vooruit) van Sociale Zaken, Pierre-Yves Dermagne (PS) van Werk en Vincent Van Peteghem (CD&V) van Financiën zouden akkoord zijn, maar de concrete uitwerking laat op zich wachten. "De gesprekken lopen", is het enige dat Billy Buyse, de woordvoerder van Vandenbroucke kwijt wil. Volgens onze informatie zou vandaag, vrijdag, een nieuw spoedberaad gepland zijn tussen de kabinetten.

De tijd begint immers te dringen. Groente- en fruittelers zijn door hun belangenorganisaties gebrieft over de op handen zijnde regeling, maar door de vertraging op federaal niveau zitten ze in grote onzekerheid. Ook Wouter Raskin, Kamerlid voor N-VA, ving die alarmsignalen op. "Ik hoorde een teler die van zijn loonsecretariaat de melding kreeg dat hij een aantal werknemers onterecht langer dan 65 dagen had tewerkgesteld. Dat zegt veel over de onzekerheid in de sector. Die moet dringend worden opgelost."

Veel vragen

"Wij krijgen veel vragen van onze klanten hierover", bevestigt Stefanie De Ridder van HR-dienstengroep SD Worx. "Er is een voorakkoord, maar intussen beginnen de dagen van veel seizoensarbeiders op te geraken. Veel telers vragen zich af wanneer die uitbreiding naar honderd dagen eindelijk rond komt. Want als de seizoensarbeiders terug naar het buitenland vertrekken, komen ze niet gemakkelijk meer terug. En iemand tijdelijk vast in dienst nemen is door allerlei regels niet zo eenvoudig."

Ook Hilde Vautmans (OpenVLD), Europarlementslid en schepen voor Landbouw in Sint-Truiden, pleit voor een snelle doorbraak. "Zo zou de regeling met terugwerkende kracht vanaf 1 april kunnen ingaan, zodat niemand in de problemen komt."

Bron: Het Belang van Limburg © Mediahuis 2023